April is traditioneel de Maand van de Filosofie en dit jaar schreef Paul Verhaeghe speciaal hiervoor het mooie en verrassende essay Intieme vreemden. In Intieme vreemden onderzoekt Paul Verhaeghe hoe ons zelfbeeld door de eeuwen heen veranderde zonder dat we er echt achter kwamen wie wij zijn. We werden zondaars die onze aardse driften moeten wantrouwen, rationele wezens die de zuivere rede beoefenen en talenten die werken aan een betere versie van onszelf. De enige constante is het gevoel dat we tekortschieten. We blijven vertwijfeld, soms zelfs vervreemd achter. Wie we zijn wordt in grote mate bepaald door onze intimiteit met anderen: onze ouders, onze geliefden, onze kinderen. Maar hoe intiem we ook met elkaar zijn, toch willen we ons ook steeds weer losmaken, zelfstandig zijn. Welke tegengestelde krachten zijn hier aan het werk? Op zoek naar antwoorden neemt Paul Verhaeghe ons mee op een spannend gedachte-experiment waarbij hij Freuds Eros- en Thanatosdrift als vertrekpunt neemt om te eindigen bij de thermodynamica. Kan het zijn dat ons maken en vernietigen, onze intimiteit en onze vervreemding, niets meer zijn dan menselijke variaties op kosmische processen die het universum al sinds de oerknal bepalen?

• NRC
• Het Zoekend Hert
• BD
• Barmhartigheid

Paul Verhaeghe vertelt over zijn persoonlijke ontwikkeling
Een wereld in evenwicht. Daar pleit Paul Verhaeghe al voor sinds Liefde in tijden van eenzaamheid. Zijn boeken belichten de grote thema’s van onze tijd: Identiteit, Autoriteit, Intimiteit. Daarin reflecteert hij op onze zoektocht naar het goede leven – en de obstakels daarbij. Na veertig jaar neemt Paul Verhaeghe eind 2021 afscheid van de universiteit. In dit boek blikt hij terug en vooruit. Hoe zag hij onze intieme relaties veranderen? Wat valt er nog te vinden voor de zoekende mens? En hoe doe je dat eigenlijk, kritisch en toch hoopvol nadenken over de samenleving waarin je thuis bent? ‘Het moeilijkste aan vragen stellen,’ weet Paul Verhaeghe, ‘is dat je antwoorden krijgt.’ Maar het beste daaraan is dat die weer naar nieuwe vragen leiden. Journaliste Sarah Vankersschaever stelt ze – en vraagt door.

• Humanistisch Verbond

De wereld staat op z'n kop. De coronacrisis raakt iedereen en we moeten ons allemaal aanpassen aan een samenleving die we nog niet kenden. Dit brengt een onvermijdelijk besef met zich mee: de ongebreidelde groei waar we eeuwenlang naar streefden is niet langer verdedigbaar. Paul Verhaeghe betoogt dat we deze crisis moeten aangrijpen om ingrijpend andere keuzes te gaan maken. Welke kant willen we op met onze economie? Hoe moeten we ons verhouden tot elkaar, en tot het milieu? Tegelijkertijd analyseert hij de impact van deze crisis op individueel niveau. Welk effect heeft dit "nieuwe normaal' op ons welbevinden? Hoe kunnen we omgaan met eenzaamheid en onzekerheid, en is het vol te houden om niet te worden aangeraakt? Als geen ander is Paul Verhaeghe in staat om de maatschappij en het individu met elkaar in verband te brengen. Hij toont wat we weten, wat we moeten vrezen, waarop we kunnen hopen en wat we kunnen doen – om sterker uit dit tijdperk te komen dan we erin gingen.

• De Volkskrant / Erudiet, genuanceerd en bescheiden. - In twee inspirerende essays proberen Philipp Blom en Paul Verhaeghe onze tijd te duiden'
• EOS wetenschap / 'We zullen meer nadenken over wie we een hand of kus willen geven'
• Trouw / 'De ceo die opschept over zijn vier uur slaap, heeft zijn beste tijd gehad'
• Nieuwe leiders
• De Zwijger
• NPO Radio
• De Correspondent
• De Standaard - 15 juli 2020
• Humanistisch verbond
• De Wereld Morgen
• Femma

Zodra er een "verwarde man' in het nieuws opduikt staat er een leger aan journalisten en deskundigen klaar om hem psychologisch te duiden. Maar gaat het de tv-psychologen en -psychiaters eigenlijk om de verwarde, of om de "gewone man'? Ik ben toch niet gek?! Waar komt de angst voor het abnormale en irrationele vandaan? Vrezen we de ander, of worden we onzeker over hoe normaal we zelf eigenlijk zijn?In Geschiedenis van de waanzin (1961) wijst de Franse filosoof Michel Foucault de zeventiende en achttiende eeuw aan als het begin van de systematische bestudering van de waanzin. Het denken over de mens wordt een denken in termen van aandoeningen. Steeds meer gedrag krijgt een pathologisch etiket. Want zodra gekte een naam heeft, is het weer gewoon. Paul Verhaeghe meent dat we ons niet gek moeten laten maken door deze pathologiserende trend en herschrijft onze geschiedenis van de waanzin.

• GGZtotaal
• Nieuwe Licht
• Bol
• Spiegeloog
• OJ Actueel
• Verhaeghes verhaal zou een vaste plek op de literatuurlijst van psychiaters en psychotherapeuten in opleiding moeten krijgen. Zijn betoog sluit naadloos aan bij het verhaal dat veel patiënten ons vertellen, juist de jongere, denk ik wel eens.
• Tijdschrift voor Psychotherapie, 2020, 46(4) - 317

Een intieme liefdesverhouding maakt een mens gelukkig, maar waarom is het zo moeilijk om die te vinden, laat staan in stand te houden? Veelgehoorde verklaringen wijzen in de richting van individualisering, misbruik, mondige vrouwen en besmuikte mannen. In dit boek biedt Paul Verhaeghe een andere kijk: de belangrijkste intieme relatie is die met ons eigen lichaam. Zonder een goede afstemming op je eigen lijf is een intieme relatie met iemand anders bijna onmogelijk.
Aan de hand van vele voorbeelden uit de praktijk onderzoekt Paul Verhaeghe actuele kwesties en vragen rondom intimiteit: hoe dachten en denken we over de kloof tussen lichaam en geest? Is die splitsing niet achterhaald? Hoe zien we ons eigen lichaam nu het internet de plaats van de kerk ingenomen heeft? Welke rol speelt opvoeding in de verhouding tot je eigen lichaam? Wat is de invloed van traumatische ervaringen, zoals geweld en seksueel misbruik? Zijn we überhaupt in staat om samen te vallen met onszelf? En: hoe kunnen we een duurzame intieme relatie opbouwen met iemand anders?

• Hoe we vervreemd raken van onszelf en intimiteit steeds schaarser wordt via @vrij_nederland
• Klara
• Nooit meer slapen
• VPRO
• NRC
• Groene
• Ons Erfdeel, FEB 2019, CYRILLE OFFERMANS - DROOMKRACHT VERBONDEN MET WERKELIJKHEIDSZIN: Intimiteit volgens Paul Verhaeghe
• NRC
• Tijdschrift voor Coaching
• De Psycholoog

Met autoriteit loopt er vandaag de dag heel wat verkeerd. Politiek en religie zijn hun geloofwaardigheid kwijt en ouders hebben geen controle over het gedrag van hun kinderen. In dit boek bevraagt Paul Verhaeghe de manier waarop autoriteit functioneert, waarom er tegenwoordig zo weinig waarde aan autoriteit wordt gehecht en wat daarvoor een alternatief kan zijn. Herstelpogingen van de vroegere autoriteit zijn tot mislukken gedoemd en verworden algauw tot vormen van pure machtsuitoefening. Als maatschappij staan we op een wissel: richting macht of richting nieuwe autoriteit.
Verhaeghe zoekt en vindt een nieuwe invulling van autoriteit: in de groep, die een individu of instelling autoriteit verleent - van ouderverenigingen, burgergroepen tot aandeelhoudersvergaderingen. Deze verschuiving is volop bezig in opvoeding en onderwijs, politiek en economie en leidt tot mooie resultaten.

• Hier kunt u het slotwoord lezen dat Erwin Mortier uitsprak bij de voorstelling van het boek in de Gentse Vooruit op dinsdag 10 september 2015: Lautatio.
• Boekpresentatie 'Autoriteit', Theaterzaal Vooruit, 08/09/2015
  
  
• Paul Verhaeghe on Authority, "Patriarchy" and Neoliberalism Bekijk videofragment.

Recensies:

• Ambtenaar 2.0, Geertjan Benus
• Sargasso, Jos van Dijk
• Athenaeum
• Literatuurplein
• Psychologenpraktijk
• Tijdschrift voor Coaching
• Ethische Perspectieven
• Ons Erfdeel
• De Wereld Morgen
• TPC Tijdschrift voor Public Governance Audit
• Faes, Sofie - Op naar een nieuwe autoriteit

In Identiteit dringt Paul Verhaeghe door tot de maatschappelijke veranderingen die ten grondslag liggen aan de het veranderlijke ik-gevoel. De kern van het nieuwe ik-gevoel draait om drie problemen: veranderingen in identeitsvorming, in normen en waarden en de consequenties van het neoliberalisme. Wie wij zijn wordt zoals altijd bepaald door de context waarin wij leven. Die context bepaalt op dit moment: Wie geen succes heeft zal ziek zijn. De dwang tot succes en geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies aan zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling. De mens is eenzamer dan ooit, de liefde is moeilijk te bereiken en betekenisvol leven is diepgaand problematisch geworden.
Recensies:

• De Leeswolf, Dominiek Hoens
• De Standaard, Gilbert Roox
• DeWereldMorgen.be, Robrecht Vanderbeeken
• Boekhandel Athenaeum, Esther Wils
• Opinie De Morgen, Filip Buekens
• NRC, Ger Groot: Wij zijn veel meer dan een individu
• Knack Online: Het geloof in de Flexibele mens
• HVV, Karel Van Dinter
• Volkskrant, Ranne Hovius
• De Bond
• Vlaams Marxistisch Tijdschrift , Dirk Van Duppen
• Nederlands Dagblad, Klaas Wierenga
• Ons Erfdeel, Tomas Vanheste
• Trouw, Hans De Geus, Koffie
• NRC, Jan Drost, Beschouwingen
• Deviant, Michi Almer
• Martijn Jeroen van der Linden
• Dirk Van Duppen
• De Psycholoog
• Christine Brinkgreve
• Marc Calmeyn
• George Monbiot
• Sijtze de Roos
• Tijdschrift voor begeleidingskunde

Vandaag is onze omgeving door en door neoliberaal en dit al voldoende lange tijd om vormgevende effecten te hebben op onze identiteit, onze normen en waarden. Afgaand op de statistieken is de balans overduidelijk negatief: nooit waren er zo veel stoornissen als vandaag. Die stoornissen zijn bovendien anders dan pakweg dertig jaar geleden en ze worden ook anders behandeld. In vergelijking met de klassieke psychotherapie is de huidige aanpak niet veel meer dan een disciplinering (zit stil en let op!) die perfect aansluit bij de huidige angst voor de ander. Dat ook deze angst een gevolg is van het neoliberalisme heeft als effect dat collectief protest zeer moeilijk van de grond komt. Dat zo’n protest nodig is lijdt volgens Paul Verhaeghe geen twijfel.
Franstalige editie

Beleven we het einde van de psychotherapie? Heeft Freud afgedaan? Tegenwoordig wordt verondersteld dat alle psychische problemen – adhd, depressie, burn-out, persoonlijkheidsstoornis – ziektes zijn, of gevolgen van erfelijke afwijkingen die met medicijnen te bestrijden zijn. Pillen in plaats van praten.
Paul Verhaeghe neemt in dit boek krachtig stelling tegen deze ontwikkeling. De oorzaken van het groeiend aantal psychische problemen moeten niet gezocht worden in genen of neuronen, maar in de manier waarop onze maatschappij met psychische problemen omgaat. Mensen gaan met andere problemen naar de psychiater dan vroeger, zijn minder dan voorheen geneigd tot intro- spectie en reflectie en verwachten zonder enige persoonlijke inspanning direct van hun problemen verlost te kunnen worden. De bijna automatisch voorgestelde remedie – pillen – bevestigt deze situatie.
Het einde van de psychotherapie pleit voor een andere visie op de hedendaagse psychische problemen en een grondige herwaardering van de psychotherapie. Recensies:

• Athenaeum, Esther Wils

Gratis Download

Liefde, erotiek en seksualiteit; onderwerpen die nooit aan belangstelling zullen inboeten. Samen met Erwin Mortier reviseerde en actualiseerde Paul Verhaeghe zijn spraakmakende bestseller Liefde in tijden van eenzaamheid, drie kritische verhandelingen over de hedendaagse seksuele verhoudingen tussen mannen en vrouwen. In een verhelderende en scherpe analyse gaat Verhaeghe in op de tijdloze en de tijdgebonden achtergronden van wat mensen zowel beweegt als verlamt op het terrein van de erotiek, en op de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke seksuele fantasieën. Ook beschrijft hij Freuds tegenstelling tussen Eros en Thanatos en wat het oedipuscomplex en macht daarmee te maken hebben. Tot slot gaat hij na waarom culturele veranderingen zoals de seksuele revolutie de man-vrouwverhouding niet alleen bevrijd maar ook problematischer gemaakt hebben.
Download hier de Engelse editie.

De centrale stelling van dit boek is dat de psychische identiteit verworven wordt in verhouding tot de Ander, zodat een eventuele pathologie ook gediagnostiseerd moet worden op grond van die verhouding. Het feit dat elke vorm van behandeling een flink stuk van haar werkzaamheid ontleent aan de therapeutische relatie, maakt een dergelijke diagnostiek des te bruikbaarder. In een eerste deel wordt een kritische evaluatie gemaakt van de hedendaagse DSM-diagnostiek. In een tweede deel wordt een dergelijke achtergrondstheorie geschetst, op basis van een Freudo-Lacaniaans denkkader in combinatie met hedendaags empirisch onderzoek. Er wordt uitvoerig ingegaan op de identiteitsverwerving, waarbij aangetoond wordt dat Ik en Ander geen twee gescheiden entiteiten zijn. Op basis van deze achtergrondstheorie en in dialoog met hedendaagse onderzoeksresultaten wordt in een derde deel ruim ingegaan op de differentiaal-diagnostiek. De postmoderne categorieën (angststoornissen en somatisering, persoonlijkheidsstoornissen, posttraumatische stressstoornissen, enz.) worden begrepen vanuit een dubbele structuur.
Download hier een pdf van "Over Normaliteit en Andere Afwijkingen".

Dit boek is een hermeneutische zoektocht naar het ontstaan van het subject. De auteur laat zich leiden door twee veeleisende gidsen: Freud en Lacan. Voor beiden heeft hij een grote bewondering, terecht denk ik. Nergens in het boek heb ik de indruk gekregen dat deze bewondering ook maar zweemde naar afgoderij. Freud en Lacan hebben de auteur blijkbaar uitgenodigd om scherpe analyses te maken zonder zich overigens een gevoel voor poëzie te ontzeggen.

Freud's discovery of the Oedipus complex has had a tumultuous fate in the field of psychology in the United States. At first considered the kernel of psychoanalysis it progressively lost its luster because of its patriarchal underpinnings—today Freud is barely studied in psychology departments. His theory of the unconscious born of the notion that the child represses his love for his mother for fear of incurring his father's wrath is now obsolete and replaced by various theories focused mainly on the mother-child relationship where the burning question of the child's sexual development is conveniently set aside. In this revolutionary book Paul Verhaeghe, an expert Lacanian psychoanalyst and psychologist and award-winning author, explains why the Oedipus complex is not what it appears to be. Freud's theory can be read as aa defensive myth that patients themselves invent in order to avoid confronting a forbidden enjoyment. Lacan's theory sheds a new light on this need for a defense. Seen from that angle the whole history of psychoanalysis, its twists and turns, is revisited, revealing connections with recent discoveries in attachment theory. New Studies on Old Villains will be of great interest to psychologists, therapists, and departments of psychology.

Freud's discovery of the Oedipus complex has had a tumultuous fate in the field of psychology in the United States. At first considered the kernel of psychoanalysis it progressively lost its luster because of its patriarchal underpinnings—today Freud is barely studied in psychology departments. His theory of the unconscious born of the notion that the child represses his love for his mother for fear of incurring his father's wrath is now obsolete and replaced by various theories focused mainly on the mother-child relationship where the burning question of the child's sexual development is conveniently set aside. In this revolutionary book Paul Verhaeghe, an expert Lacanian psychoanalyst and psychologist and award-winning author, explains why the Oedipus complex is not what it appears to be. Freud's theory can be read as aa defensive myth that patients themselves invent in order to avoid confronting a forbidden enjoyment. Lacan's theory sheds a new light on this need for a defense. Seen from that angle the whole history of psychoanalysis, its twists and turns, is revisited, revealing connections with recent discoveries in attachment theory. New Studies on Old Villains will be of great interest to psychologists, therapists, and departments of psychology.
Download hier het volledige boek.

Impasses en antwoorden
Download hier het volledige boek: deel 1 | deel 2